Rouw en rouwverwerking

Twee tot vier jaar na het overlijden van de partner onderschrijft één op de vier weduwen de uitspraak: ‘Ik zou het niet erg vinden als ik morgen dood zou zijn’. Omdat het overlijden al enkele jaren achter hen lag, werd dit vaak gezien als chronische rouw. Mensen komen dan niet goed over hun verlies heen, zo was de gedachte. Het kan echter beter een andere vorm van normale rouw genoemd worden, zo geeft van den Bout aan.

Rouw uit zich ook niet altijd in zichtbaar verdrietig gedrag. Soms zijn er nauwelijks of geen rouwreacties waarneembaar bij nabestaanden. Dit werd vaak gezien als uitgestelde rouw, waarbij gedacht werd dat deze mensen het verlies ontkenden en niet tot zich lieten doordringen. Nog niet. Want later zou het besef wel komen en de rouw volgen, zo is dan de gedachte. Maar ook dat blijkt niet: veel mensen die vlak na het overlijden geen problemen kennen, krijgen die op de lange duur ook niet.

Deze ideeën, over hoe rouw verloopt, hoe lang het rouwen duurt, werden door Van den Bout rouwsluiers genoemd, omdat ze een goed zicht op rouw belemmeren. Rouwsluiers

Lange tijd werd gedacht dat een rouwproces zich hoort te voltrekken in een aantal te onderscheiden stadia. Na ongeloof over en ontkenning van iemands dood zouden fasen volgen die gekenmerkt worden door sterke emoties, zoals verdriet, pijn, woede, waarna somberheid en depressiviteit toeslaan. Uiteindelijk moet de onomkeerbare werkelijkheid van het verlies doordringen en leiden tot acceptatie, waarna het leven in aangepaste vorm weer kan worden opgebouwd.

Weliswaar zijn deze fasen soms goed herkenbaar voor rouwende mensen, maar niet altijd en niet bij iedereen verloopt het verwerkingsproces op deze wijze. Zo verschillend als mensen en hun onderlinge relaties kunnen zijn, zo divers zijn ook de wijzen waarop diezelfde mensen zich uiten als de dood tussenbeide komt. Een jaar later

Voor rouw in het algemeen hoeven mensen geen behandeling te volgen, rouw is geen ziekte. Maar wanneer de dood zo onverwacht is, de omstandigheden zo schokkend en traumatisch zijn, dan wordt rouw bemoeilijkt. Dan is er niet alleen het verlies, maar ook de schok, de afschuwelijke beelden.

In het boek ‘Behandelingsstrategieën bij gecompliceerde rouw en verliesverwerking’ wordt gezegd dat in dergelijke situaties nabestaanden voor een dubbele taak staan. Naast het verwerken van het overlijden van een dierbare moeten ook de traumatische gebeurtenissen rond het overlijden verwerkt worden. Dat familieleden van de slachtoffers van de vliegramp niet zelf bij de ramp aanwezig waren vrijwaart ze niet van deze dubbele taak. Ook het horen over de schokkende omstandigheden tijdens het overlijden of het zien van die afschuwelijke beelden heeft een vergelijkbare impact.

Wanneer er sprake is van gecompliceerde rouw voldoet de regel niet meer dat rouw geen ziekte is en behandeling niet nodig. Dan kan professionele hulp juist wel wenselijk en noodzakelijk zijn. Dat kan een behandeling zijn gericht op bijvoorbeeld specifiek de depressieve klachten. De klachten worden dan gezien als een probleem of ziekte wat het rouwen verstoord. Maar er zijn ook aanwijzingen uit onderzoek dat een dergelijke behandeling onvoldoende goed helpt. En daarom zijn er ook deskundigen op dit terrein die pleiten voor een specifiek op gecompliceerde rouw gerichte behandeling. Gecompliceerde rouw

Voor sommigen werd alles omgewoeld in hun leven, werd het leven zelf bedolven; zij zagen zich geplaatst voor een pas gedolven graf. In veel kerkelijke gemeenten is het vanouds de gewoonte om in de laatste kerkdienst van een jaar de namen te noemen, een voor een, van hen die in dat jaar zijn overleden. Zo’n kerkelijk jaaroverzicht is een mooie traditie. Wat werkelijk telt in het leven is het leven zelf. Ik vind het prachtig dat mensen daar bij stil staan, samen. Zestien miljoen jaaroverzichten

De ramp in Azië maakt dat ook pijnlijk duidelijk: wat telt zijn in de eerste plaats de mensen en daarom worden ze gezocht en worden dodenlijsten opgesteld. In het verdriet en de ontreddering na de dood wordt duidelijk hoe belangrijk het leven van mensen voor elkaar is. Ook tijdens hun leven zijn mensen belangrijk voor elkaar. Mensen zouden om zo te zeggen ook een levenden-lijst kunnen opstellen, waarop zij een plekje krijgen die we niet willen vergeten. Wie op zo´n lijstje staan? Soms zijn het heel éénvoudige lijstjes, waarop slechts één naam prijkt. Geen lijstje is gelijk

Lees hier meer over rouw en rouwverwerking

• Folder over rouw na zelfdoding