Rationaliseren

Muren. Mensen bouwen ook ‘muren’ om zichzelf of in zichzelf. ‘Oh, dat doet me niets’. ‘Ik heb een muur om me heen, zodat niemand me kan kwetsen’. ‘Ik laat niemand toe achter mijn muur’. Het zijn uitspraken van patiënten die me iets vertelden over hun muur, die moest beschermen en veiligheid bieden. Maar omdat ze er met hun gevoel niet uit komen, is de muur een cel geworden. En omdat niemand er achter mag, zitten ze alleen in hun cel. Wat ooit als schuilplaats werd gebouwd is een gevangenis geworden, met één op een cel.

Er zijn muren die bijna ieder mens wel kent. Rationaliseren helpt om pijn of angst niet te voelen. Cynisme kan een vorm van tegenagressie zijn om de pijn van afwijzing niet te voelen. Afstandelijkheid wapent tegen al te grote nabijheid en beschermt zo tegen gevoelens van kwetsbaarheid. Fantaseren kan beschermen tegen gevoelens van minderwaardigheid. Terugtrekken uit sociale contacten wordt soms ingezet om schaamte of afwijzing te voorkomen.

Mensen zoeken bescherming en beschutting. Ook bij emotionele stormen of aanvallen gericht op het gevoel. Zelfbescherming kan hier het beste letterlijk opgevat worden, namelijk als bescherming van het zelf. Wie ooit te maken had met schaamte, afwijzing, angst, krenking of negeren – en wie heeft dat niet – weet hoe we in ons zelf pijn kunnen voelen. Daar beschermen mensen zich tegen, ze zorgen dat hen dat niet weer gebeurt. Ze bouwen een muur. Een muur om je heen is een cel