Hoop

Wat is hoop eigenlijk? Kun je hopen op een beter leven als je je daar niets bij kunt voorstellen? Of als je geen idee hebt wat er nodig is om dat leven te bereiken? De Amerikaan Rick Snyder, hoogleraar klinische psychologie aan de universiteit te Kansas, ontwierp een cognitieve theorie over hoop die antwoord geeft op bovenstaande vragen.

In zijn theorie ziet hij hoop als een positieve verwachting over de toekomst. Hij onderscheid daarin drie aspecten. Hoop houdt in de eerste plaats in het hebben van een beeld van wat het leven zou moeten worden, waar je op hoopt. Maar ook het hebben van ideeën langs welke wegen je bij bij dat doel zou kunnen komen is van belang. En in de derde plaats vraagt hoop een gemotiveerde energie om toe te werken naar datgene waar je op hoopt.

Door hoop zo te definiëren wordt het mogelijk om te leren hopen. Hoop is niet meer slechts iets wat je hebt of niet, maar hopen heeft te maken met het verwerven van drie vaardigheden. Namelijk, een vaardigheid in het je voorstellen wat je wilt bereiken, een vaardigheid in het oefenen hoe je doelen in stappen kan bereiken en een vaardigheid om gewoon te beginnen en vol te houden. Wie dat oefent, zal merken dat zijn stemming meer hoopvol wordt. Het beste hopen kun je leren

Eerder schreef Van der Vorst een boek over nieuwsgierigheid. Het boek over hoop is het tweede deel in een reeks, waarin hij menselijke drijfveren bestudeert, aldus de achterflap. Na een algemene inleiding over hoop beschrijft Van der Vorst vier soorten hoop. Dat zijn: christelijke hoop, prestatiehoop, gemoedshoop en gelegenheidshoop.

Het zijn vier bronnen, waaruit hoop geput wordt. Een dergelijke bron van hoop wordt gezocht vanuit een verlangen naar een betere wereld. Zo kan er hoop verkregen worden uit de verwachting van een leven na dit leven, waarin alles goed komt. Mensen kunnen ook hoop putten uit hun mogelijkheden en prestaties om zelf een betere wereld te maken. Ook kan hoop gevonden worden in het vermogen te ontstijgen uit de sleur van het alledaagse, op zoek naar het goede gevoel. En de huidige tijd wordt volgens de schrijver gekenmerkt door gelegenheidshoop, wat gekenmerkt wordt door heel pragmatisch op het juiste moment iets betekenisvols doen.

Voor zijn boek heeft van der Vorst onder andere gebruik gemaakt van het werk van Rick Snyder, die hoogleraar klinische psychologie was aan de universiteit van Kansas. Rick Snyder kampte meer dan 15 jaar met chronische pijn, in 2006 overleed hij aan kanker. En juist hij ontwierp een theorie over hoop, hoop die hij zelf ongetwijfeld hard nodig had.

Om te weten waaruit hoop bestaat interviewde Snyder mensen over hun positieve verwachtingen. Wat bleek? Hoopvolle mensen zijn helder over hun verwachtingen of doelen, zien wegen om dit doel te bereiken en zijn actief in het op weg gaan richting hun doel en het overwinnen van blokkades. Dat is kenmerkend voor hoop, aldus Snyder. Waar een wil is, is een weg, om het doel te bereiken.

Of, zoals van der Vorst schrijft: Wie hoopt, heeft het hoofd in de wolken maar staat ook met zijn benen op de grond. Het beste hopen kun je leren

In behandelingen kan worden gewerkt met pillen, therapie of andere activiteiten. Bij ernstig depressieve klachten zal gebruik gemaakt worden van medicijnen om herstel van de sombere stemming te bereiken. Maar daarnaast blijkt, ook uit onderzoek, het bieden van hoop een belangrijk ingrediënt te zijn van een succesvolle behandeling. De hulpverlener biedt hoop door zijn vertrouwen in de ander en de toekomst.

Als een hulpverlener het vertrouwen in verandering in een cliënt is kwijt geraakt, is dat desastreus voor de behandeling. Hopen is dromen en op weg gaan