Contact

Kerkhof noemt het intermenselijk contact zelfs het belangrijkste instrument om suïcide te voorkomen. ‘Wilt u alstublieft niet hulpverlenen!’ Duidelijk is dat Kerkhof wil dat er echte hulp geboden wordt aan mensen die in nood zijn. Maar ook dat het begint met luisteren naar de ander. Hij wil in gesprek komen met mensen die eenzaam geworden zijn in hun denken, die zich dodelijk alleen voelen en overbodig. Kerkhof wil juist niet dat hun gedachten doodgezwegen worden, of dat het gesprek en het contact daar stopt. Wilt u alstublieft even niet hulpverlenen?

De patiënte die even leek te huilen zei: let maar niet op mijn tranen, ik huil nu eenmaal gauw, dat heb ik altijd al gedaan. Met die uitspraak wees ze mij de bron van haar tranen. Zij wilde daarmee aangeven dat ze het wenselijk vond dat ik me niet teveel liet afleiden door de tranen, ik mocht ze wel met een korreltje zout nemen. Haar uitspraak bood een soort vertaling of ondertiteling van de boodschap die ze overbracht met haar tranen.

In deze situatie werd een ondertiteling ongevraagd in beeld gebracht. Uiteraard kan je ook om ondertiteling vragen: Ik zie je huilen, ben je verdrietig? De tekst van de boekdelen van een gezicht is vaak gebaat bij een vertaling of toelichting. Waarbij een goede ondertiteling nog niet altijd gemakkelijk is!

Nu even helemaal omgekeerd. Als de toelichting zo belangrijk is, wat iemand zèlf kan zeggen over wat er in hem omgaat, zou je dan ook wel zonder de beelden kunnen? Nou, ik zou willen zeggen: gelukkig hebben we de foto’s nog. Een gezicht of ogen kunnen soms meer duidelijk maken dan duizend woorden.

Ja, en soms zeggen de ogen wat anders dan de mond, en zijn iemands uitspraken niet in overeenstemming met wat zijn houding zegt. Dat is verwarrend. Wat moet je? Je kunt je schouders ophalen en verzuchten: ik snap het niet. Maar wie contact wil maken legt de ander zijn verwarring voor: wil je het voor mij ondertitelen? Beelden zonder ondertiteling

De doelstelling van het project is om door dergelijke interviews een toename van het welbevinden van 55-plussers te bewerken, met daarnaast mogelijk verbetering van de ouder-kind relatie.

Die doelstelling zal ongetwijfeld worden gehaald. Het is niet wetenschappelijk om dat nu al te zeggen, maar ik heb er alle vertrouwen in dat het een positief effect heeft op de relatie wanneer ouders en kinderen oprecht met elkaar in gesprek gaan.

Vanzelfsprekend is dat niet. In een vertrouwde relatie, zoals die van ouders en kinderen, is de communicatie vaak ook vertrouwd. Je weet wat de ander denkt, zal zeggen of vragen. En je eigen reacties zijn vaak even voorspelbaar. Dat kan vertrouwd voelen. Maar het kan ook verdere verdieping van het contact remmen, omdat de interesse voor wat juist niet vanzelfsprekend of wat veranderd is ontbreekt. De tolkentelefoon