Lentekriebels

Ploteling heeft iedereen er last van. Net wat meer opgewonden, vrolijk, springerig, mogelijk snel afgeleid zijn enkele veranderingen in het denken en gevoel. In de tuinen worden bladeren geveegd en winterrommel opgeruimd, de buurman is in de weer met een hogedrukspuit, kinderen rennen vrolijk opgewonden over straat en binnen is een enkeling begonnen met de voorjaarsschoonmaak. Ook ik heb de achtertuin mooi schoon geveegd, tuinstoelen buiten gezet en zit nu genietend met een warme trui aan te lezen in het eerste voorjaarszonnetje.

Lentekriebels, ze zijn er weer. Een beetje zon in het voorjaar na een donkere winterperiode en de lentekriebels laten zich voelen. Warm en licht in het hoofd. Heerlijk, het wordt weer voorjaar. In het engels wordt gesproken over ‘spring fever’, voorjaarskoorts. Dat klinkt bijna als een ziekte of kwaal, net als winterdepressie.

Eigenlijk is die benaming zo gek nog niet, want lentekriebels volgen op de wat gedaalde stemming in de winter. Lentekriebels of voorjaarskoorts ontstaan namelijk als gevolg van het feit dat er nu minder melatonine wordt aangemaakt. Dat zegt Michael Smolensky. In 2001 verscheen van hem een boek over de biologische klok die welbevinden en gezondheid regelt.

Melatonine is een stofje in het lichaam, een hormoon. Het helpt onder andere om beter in te slapen. De laatste jaren is deze lichaamseigen ‘slaapmedicatie’ steeds meer bekend geraakt bij het grote publiek en zijn capsules met melatonine overal te koop. Melatonine wordt afgescheiden door de epifyse of pijnappelklier, een klein orgaan onder de grote hersenen.

Melatonine wordt niet continue door de hypofyse gemaakt en afgescheiden, maar de productie hiervan staat onder invloed van licht wat op het netvlies valt. Wanneer het ’s avonds begint te schemeren, wordt er meer melatonine afgescheiden, wat slaperig maakt en de nachtrust op gang helpt. Een natuurlijke inslaper, kun je zeggen.

Dat verklaart ook dat als iemand tot ’s avonds laat tv kijkt of achter de computer zit, en dus veel schermlicht krijgt, de productie van melatonine minder goed op gang komt. Met als gevolg dat je mogelijk wat minder snel inslaapt. Licht heeft dus invloed op de aanmaak van melatonine.

In het voorjaar worden de dagen langer en leven mensen weer meer bij daglicht. En als dan ineens de zon volop gaat schijnen, en mensen meer naar buiten gaan, dan is er een forse afname van de melatonine productie. Met als gevolg dat de suffigheid van de winter van mensen afvalt, ze veel energie voelen en actief worden. Dat is mooi meegenomen, want zo kan het beetje wintervet er weer af.

Mensen houden weliswaar geen winterslaap, maar de verminderde activiteit zorgt er volgens professor Yunsheng Ma wel voor dat mensen in de donkere wintermaanden gemiddeld een kilo zwaarder worden. Dat stelde hij vast na onderzoek bij 600 mannen en vrouwen gedurende een jaar. Die kilo verdwijnt in het voorjaar weer, mee dankzij de lentekriebels.

Matthew Keller onderzocht samen met anderen het effect van de verandering van weer in de lente op de stemming en op het denken. Het bleek dat stemming meer steeg als mensen op mooie dagen buiten konden zijn en dat het denken weer flexibeler werd in de lente. Een warm hart en een helder hoofd, zo schreef hij boven zijn artikel.

Lentekriebels of voorjaarskoorts. Voor een onderwijzer kunnen de onrust bij de kinderen en hun verlangende blikken naar buiten wel eens lastig zijn. Mensen die werken zijn sneller afgeleid, nemen even een wat langere pauze om buiten te lunchen. En binnenkort komt weer de eerste blousjesdag. Met een warm hart en een licht hoofd zijn we er klaar voor.