Ramptoerist

Wat een week! Ze had een knallende ruzie met haar man gehad en de relationele brand toen maar royaal geblust met alcohol. De wekker slaagde er niet in haar op tijd te wekken de volgende ochtend, zodat ze gehaast moest vertrekken, nog net op tijd om de bus te zien wegrijden. Ja, ze had natuurlijk minder moeten drinken, maar ja. En afgelopen weekend had haar jongste zusje weer aan de telefoon gehangen, met al haar klachten. Nou, daar zat ze mooi niet op te wachten, ze had het gesprek toen maar afgebroken. Haar zus weer kwaad, natuurlijk. Net als haar man. En haar collega’s.

Ik kon me voorstellen dat ze hier last van had, en dat ze het graag anders wilde. Want het zou toch veel prettiger zijn als je geen ruzie had, of samen op de bank een klein slaapmutsje dronk nadat je het weer goed gemaakt had. Dat maakte het voor de wekker ook een stuk gemakkelijker. En goede contacten met familie bevorderen de slaap in alle betrokken huizen. En dus luisterde ik eerst naar haar, en vroeg naar de ruzies, en wilde met haar kijken hoe ze daar anders mee om kon gaan.

Maar ze reageerde slechts met nog meer verwijten naar haar man, en hoe hij verantwoordelijk was, hij had er geen oog voor hoe moeilijk zij het had, hij luisterde nooit naar haar. Altijd moest zij zich weer aan hem aanpassen, ze deed het niet langer. Want zo ging het altijd, hij ging wel weer gewoon naar zijn werk, terwijl zij barstende koppijn had. Het kon hem allemaal niets schelen. Hij had toch laatst ook …

Ik besloot het de volgende keer over een andere boeg te gooien. Ik ging zitten en luisteren, alleen luisteren. Opnieuw kwamen de verhalen, over een aanvaring met haar zoon, en hoe de relatie met de buurvrouw op de klippen liep. Nou, ze trok zich er niets van aan, ze had gisteren een leuke man ontmoet, heel bijzonder. Haar man, daar had ze niets aan, hij zat alleen maar achter de computer. Ze had hem laatst de huid vol gescholden, had hij maar anders moeten doen.

Ze leek wat rustiger, terwijl ik luisterde, en praatte de tijd gemakkelijk vol. En ook de volgende keren. Maar de verhalen veranderden niet. Toen ik in een patiëntbespreking over mijn gesprekken met haar vertelde, zocht ik naar een goede metafoor om duidelijk te maken wat er voor mijn gevoel gebeurde. Zij vertelde over veel narigheid, en liet mij ernaar kijken. Eigenlijk was dat ook wat zij zelf deed. Ze stond erbij en keek ernaar. Alsof het haar niet aanging. Ze leek een beetje op een ramptoerist.

Ze zijn van alle tijden, ramptoeristen. Ook vroeger liep men massaal uit om naar rampen te kijken, naar uitslaande branden of schepen die voor de kust dreigden te vergaan. En op zondag ging men langs het dolhuis, om tegen betaling van een dubbeltje naar de ‘gekken’ te kijken. Grote rampen of persoonlijk leed, het trekt kijkers. Vanuit nieuwsgierigheid, soms vanuit leedvermaak. Gelukkig hebben zij het zelf veel beter, en de anderen hebben het er zelf naar gemaakt.

Een ramptoerist kijkt, maar voelt zich niet verantwoordelijk of betrokken op de narigheid. En dat was ook bij haar het geval. Ze vertelde over alle narigheid op een manier of het haar niet betrof. Nou ja, wel een beetje, wat een toestand was dat weer geweest deze week. Maar het leek alsof het niet anders hoefde, alsof ze geen drang voelde het te veranderen. Ja, ze wenste zichzelf graag een andere wereld, natuurlijk, zij wilde ook wel een leuke man en een betere wekker.

Wil ze echt wel anders? Vanuit het team kwam begrijpelijkerwijs deze vraag. Want ze kwam weliswaar meestal graag naar de therapie, er gebeurde ook zoveel in haar leven wat ze moest vertellen. Maar het leek alsof het jaren zo door kon gaan. Er ging van alles mis, ze dreigde haar werk te verliezen, ze voelde zich vaak alleen staan. En zo ging het al heel lang. Haar leven trok aan haar voorbij als een film en zij keek ernaar.

Of was het haar manier om zich staande te houden? Dat vroeg een ander collega. Wie zelf getroffen wordt door een ramp, wordt overspoeld door emoties. Zien wat er allemaal in haar leven misgaat, en zich daar betrokken bij voelen of verantwoordelijk voor weten, dat kan teveel zijn voor haar. Dan kan ze er beter naar kijken of het haarzelf niet aan gaat, of ze zelf niet in actie hoeft komen. Dan kan ze beter een ramptoerist zijn.

Het denken in het team ging door en de gesprekken met haar werden voortgezet. Bij haar kwam geleidelijk het besef dat het haar eigen leven is waar ze over vertelt, en dat ze zo haar eigen verhaal maakt. Waarbij steeds vaker door haar, zij het nog aarzelend, het verlangen geuit wordt dat ze zelf het verhaal een andere wending wil geven. Ze wil niet langer erbij staan en ernaar kijken, zoals een ramptoerist. Zij heeft haar leven een wending gegeven.