Wat is jouw favoriete coping ?

Vandaag wil ik graag in gesprek met je. Om je een beetje te leren kennen, wil ik graag drie vragen aan je stellen: ‘Wat is de kleur van je ogen? Wat is jouw lievelingsmuziek? En wat is jouw favoriete coping?’ De eerste vraag is gemakkelijk te beantwoorden, de tweede kost wat meer nadenken en bij de derde vraag is er grote kans op een tegenvraag: ‘Wat is coping? Een Chinees gerecht?’

Het woord is nou echt wat je noemt een vakterm. Er is geen geaccepteerde Nederlandse term, er zijn wel goede omschrijvingen. Coping kan je kortweg omschrijven als het omgaan met situaties die stress oproepen.

Een voorbeeld. Wanneer een vertegenwoordiger van zijn baas hoort dat hij het afgelopen jaar veel te weinig heeft verkocht kan dat stress opleveren. Hij kan efficiënter gaan werken of zich verontschuldigen. Hij kan allemaal redenen opsommen om het uit te leggen of naar buiten lopen en weer beginnen met roken. Hij kan denken: ach, het is mijn baas maar of hard gaan lachen. Hij kan ’s avonds een beste borrel drinken en zijn baas verwensen. Of hij neemt direct ontslag en gaat op zoek naar een andere baan.

Al deze mogelijke reacties van de vertegenwoordiger vallen onder het begrip coping. Coping is omgaan met problemen, in het voorbeeld hoe de vertegenwoordiger reageert op de opmerking van zijn baas. Je kunt op heel veel manieren op een stressvolle situatie reageren.

‘Ik heb momenteel geen problemen, dus ik heb ook geen coping nodig’. In het voorbeeld ging het om een probleem waar niet iedereen mee te maken heeft. Maar er zijn veel (kleinere) problemen die bijna dagelijks voorkomen. Dat kunnen zijn irritaties aan tafel met je partner, het huishouden, stress in de opvoeding, niet weten wat je aan moet voor het feestje, of ‘s ochtends ontdekken dat het brood in huis op is. Coping beperkt zich niet tot grote problemen, is niet uitsluitend van belang voor patiënten, iedereen heeft er mee te maken.

‘Oké, dan wil ik wel weten wat goede coping is.’ Meestal wordt gesproken van effectieve coping als jouw coping de stress vermindert èn de kans op verergering van het probleem voorkomt. Dat laatste moet er wel bij. Want ook roken of drinken vermindert mogelijk wel even tijdelijk de stress in je lijf, maar als er verder niets gebeurt, is er grote kans dat het probleem verder toeneemt, en - in het voorbeeld - de kritiek toeneemt of de baas met ontslag gaat dreigen.

‘Het helpt niet’. Soms merken mensen dat hun coping niet voldoet. Zij kunnen hun probleem niet de baas worden en de stress neemt toe, ook al leek hun aanpak in het begin wel effectief. Een voorbeeld. Wie zich een tijdje niet helemaal lekker voelt (stress), kan gezonder gaan eten of meer gaan bewegen (coping). Mogelijk wordt het probleem kleiner, neemt de stress af en is diegene tevreden over hoe hij het aangepakt heeft. Maar het is ook mogelijk dat de klachten blijven en verder medisch onderzoek een ernstige hartkwaal aantoont.

Dan kan iemand besluiten om er nog een schepje bovenop te doen, nog meer bewegen en uitsluitend biologische groenten en fruit gaan eten. Maar deze aanpak is nu niet langer effectief. Coping is afhankelijk van de situatie, en die is aan verandering onderhevig. Wat gisteren slim was om te doen, is het mogelijk vandaag niet meer. Effectieve coping betekent dat je je kunt aanpassen aan veranderde omstandigheden.

‘Ik heb geen favoriete coping, soms reageer ik zus, dan weer zo’. In het begin stelde ik de vraag naar iemands favoriete coping. Dan kan je kijken of je vooral iemand bent van aanpakken, of dat je graag snoept (of rookt of drinkt) bij tegenslag, of je alles zelf wil doen, of je hulp kunt vragen, of vindt dat anderen maar moeten zorgen dat je geen stress ervaart, enz. De meeste mensen hebben vaak wel een kenmerkende manier van reageren op stress. Die manier past dan ook bij hen en bij hun karakter. Maar effectief inspelen op situaties vraagt dat je flexibel kunt zijn, omdat situaties nou eenmaal veranderen. En dus kan kan het handig zijn om soms zus, en dan weer zo te reageren.

‘Kan ik mijn coping verbeteren?’ Ja, dat kan. Onderzoek laat zien dat mensen kunnen leren hun gevoelens onder woorden te brengen, kunnen leren hulp te vragen, kunnen leren direct iets aan te pakken in plaats van uitstellen of vermijden. Mensen kunnen leren om situaties als minder stressvol te zien, of leren vertrouwen op hun mogelijkheden de situatie aan te kunnen. Het zijn vaak geen grote veranderingen, maar een kleine verbetering in deze vaardigheden kan al een forse stressvermindering geven.

Tot slot een suggestie. Bedenk eens iemand aan wie je de vraag zou willen stellen: ‘wat is jouw favoriete coping?’ En dan is het leuk om die ander dezelfde vraag aan jou te laten stellen. Het is weer eens een andere manier om met elkaar in gesprek te zijn. Of je bestelt coping gewoon de volgende keer bij de chinees. Sambal erbij?