Gek met kadootjes

Ik begreep het helemaal. Terwijl ik rustig met de auto Leeuwarden binnenreed hoorde ik via de radio het bericht dat de belangstelling voor Halloween afneemt. Nederlanders hebben meer op met de feesten van de twee Sinten dan met Halloween. Immers, dol als ze zijn op de gezelligheid, snoep en cadeautjes die Maarten en Nicolaas meebrengen laten de mensen in dit land zich niet gek maken door het griezelen met pompoenen, aldus het nieuwsitem. Het sloot goed aan bij mijn beleving. Tevreden keek ik opzij naar de schitterende doos met Mozartkugeln die op de bijrijderstoel lag en zag de muziek in dit cadeau.

Cadeautjes zijn er in soorten en maten, voor elke gelegenheid. Voor je verjaardag, jullie huwelijk, zomaar, bij een jubileum, omdat ik van je hou. De kleurige kaartjes in het draaimolentje op de toonbank van slijterij of bloemist maken duidelijk dat er talloze gelegenheden zijn om over te gaan tot de aankoop van een geschenk.

Uiteraard hoeft de keuze niet beperkt te blijven tot bloemen of een alcoholische versnapering. Elke winkel heeft wel iets te koop wat als cadeau zou kunnen dienen, en geschenkwinkels en giftshops hebben van het geven zelfs hun core-business gemaakt. Daarnaast is er de nijvere thuisvlijt. Met scoubidou touwtjes worden sleutelhangers of beestjes geknoopt, met lijm, geduld en schaar worden identieke plaatjes in laagjes op elkaar geplakt tot 3D kaarten. En natuurlijk zijn er de bonnen van de VVV of boekhandel, voor het altijd goede cadeau.

Dat laatste is overigens niet gemakkelijk. Een beetje cadeau mag wat kosten, maar teveel wordt niet op prijs gesteld naar het schijnt. Origineel, leuk, nuttig, betekenisvol, passend bij gelegenheid en persoon. En natuurlijk passend binnen het budget, waarvan de hoogte bepaald wordt door eigen inkomen, doel of krenterigheid.

Vaak wordt de prijs van een cadeau ook bepaald door locale gebruiken, ervaringen of een eerder door de gever ontvangen cadeau van de persoon die nu wat gaat krijgen. Een cadeau volgt namelijk vaak op een cadeau of nodigt daartoe uit. Vriendschap beginnen, onderhouden of juist op de proef stellen, het gebeurt allemaal met presentjes. Wie iets aan een ander geeft zegt daarmee iets over de relatie die je met de ander hebt, of wenst. Wie bewondering wil kan zorgen met een cadeau gezien te worden, pakt een ander in met een geschenk met veel papier en strikken.

Is het ontvangen van cadeaus dan minder ingewikkeld? Het verdelen van de aandacht tussen gever en geschenk is een delicaat proces. Hebberigheid, teleurstelling of woede zijn gevoelens die zich soms maar moeilijk laten inpakken. Sommige cadeaus verhuizen rechtstreeks van winkelschappen naar kelderplanken, in de niet aantrekkelijke originele verpakking.

Over geven en ontvangen en de functie hiervan in het samenleven van mensen wordt nagedacht door sociaal-psychologen. Geschenken zijn manieren om relaties te onderhouden, er moet evenwichtigheid zijn in geven en ontvangen, zijn gedachten uit dit onderzoeksveld. Sommigen betwijfelen of echt altruïsme wel bestaat en stellen dat mensen met elke gift ook zelf iets willen bereiken, zoals genegenheid, aanzien, erkenning en gezien worden.

Laten we stoppen met die hele cadeautjesboel, zei iemand in mijn omgeving. De communicatie die met al die cadeautjes mee wordt ingepakt is zomaar vatbaar voor misverstanden. Netjes uitpakken is een hele kunst. Bovendien, als we allemaal wat krijgen en wat geven, wordt het dan niet tijd om met deze vage ruilhandel te stoppen? Of is het weer de commercie die hier achter zit?

Recent waren artsen in het nieuws omdat ze nog regelmatig cadeaus krijgen van de medische industrie die niet passend bij het werk schijnen te zijn, zoals wijn, speelgoed, schroevendraaiers, onderwatercamera’s, strandmatten of kofferbarbecues. Misschien is stoppen wel een goed idee. We kunnen met z’n allen in Nederland de artsen steunen en massaal afzien van het geven en accepteren van geschenken. Het bespaart bovendien veel tijd en geld.

Dit weekend werd de tijd teruggezet, buiten wordt het langzaam kouder. Maar bij verder doordenken over het bovenstaande vrees ik dat ook mijn leven verkilt als er alleen gekocht en verkocht kan worden of geruild kan worden met gelijk oversteken. Cadeautjes laten zich niet kapot scheuren door analyses.

Al zijn cadeautjes een vorm van uitgestelde ruilhandel, ze geven een prettige ontregeling op een vaak dichtgeregeld leven. Het onverwachte en soms tevens langverwachte van een cadeau, de spanning en vreugde bij geven en krijgen, ik wil het toch niet missen. De saaie cadeaus en de miskleunen, de cadeaus die verkeerd uitpakken, krijgen wel een mooi plekje op zolder. Laten mensen gek zijn en doen met cadeautjes, ik ben er dol op en het kan me niet schelen wat dat betekent.