Weggegooid met het badwater

In dit ex-domineesland heersen heersen nu de ‘Psy’s’. Onder die titel beschreef Jacob Noordmans de opkomst van psychologen, psychiaters en psychotherapeuten, waarbij deze verschillende beroepsgroepen gemakshalve worden gebundeld onder de afkorting psy (LC 31 januari). Gesteld wordt dat je psy’s op elk terrein van het leven tegenkomt en ze zich over van alles en nog wat uitspreken. Daarbij maken ze gebruik van de media, verzorgen columns of treden op in tv-shows. Maar pas op: ze heersen.

En dat blijft niet zonder gevolgen. Ze praten je ziek, maken je kleinzerig, kortom, het zijn ziekmakers. Gezonde mensen worden door hen tot patiënt gemaakt. Achter de ‘zielendokters’ gaat een machtige industrie schuil, die bij elke door hen ontwikkelde dure pil wel weer een psychische kwaal of aandoeningen weet te vinden. De psy’s heersen in dit ex-domineesland. Dat is de teneur.

Op het gevaar af dat ik als representant van een verdachte club (ik ben psycholoog en schrijf in de krant) niet serieus wordt genomen, wil ik graag reageren. Noordmans wekt de indruk dat de mensen die aangeduid worden met psy’s een taak of rol hebben overgenomen van de dominees. Blijkbaar heersten die vroeger, moet ik haast wel denken.

Een soortgelijke tekst kun je schrijven over mensen uit de ict-branche. De ict-ers zijn de laatste decennia sterk in opkomst, je vindt ze overal. Ze schrijven tijdschriften vol en komen op tv, en op elk terrein van het leven dringt de automatisering door: in bedrijven, in het onderwijs, in de politiek en media. Allerlei zaken op sociaal, zedelijk, politiek, medisch gebied worden niet langer theologisch geduid, maar ontleed in informatiestromen, in bits en bytes. En ja, ook hier zijn er vast mensen die ziek worden van deze snelle ontwikkelingen.

Methodisch gaat er wat mis. Het feit dat een beroepsgroep in opkomst is zegt nog niets over de vraag of dit als een zegen of een vloek moet worden beschouwd, om het wat dominees-achtig te zeggen. Het feit dat nieuwe kennisgebieden ontstaan maakt ze nog niet verdacht. Medische en technologische ontwikkelingen zullen door de een meer gewaardeerd worden dan door een ander. Weinigen echter zullen terugverlangen naar een tijd zonder telefoon of computer, zonder de huidige medische kennis en mogelijkheden.

Ook voor de ontwikkeling op psychisch en psychiatrisch gebied geldt dat er gedurende de afgelopen eeuw een enorme ontwikkeling is doorgemaakt. Met de toename in behandelmogelijkheden steeg ook het aantal beroepsbeoefenaars. Hoe dit gewaardeerd wordt? Ik denk dat er weinig patiënten of betrokken familieleden zijn te vinden die terugverlangen naar een tijd waarin voor de psychose of de depressie geen behandeling was, waarin spanlakens en gesloten inrichtingen de dienst uitmaakten.

Zou dan alleen de heer Noordmans terugverlangen naar deze tijd? O, er zijn vast anderen die net als hij niet warm lopen voor de hondenpsycholoog, of gecharmeerd zijn van dr. Phil. Maar daar gaat het nu juist fout in het artikel. Alles wordt op één hoop gegooid. Er worden zaken genoemd die bij meer mensen weerstand of ambivalente gevoelens oproepen. Maar zelfs als er sprake is van een uitwas, dan geldt nog: misbruik heft het goede gebruik niet op.

En dat is wat er mis is met die column. Psychologie en psychiatrie worden in een kwaad daglicht gesteld,  de farmaceutische industrie zou mensen ziek maken. Daarmee wordt geen recht gedaan aan talloze patiënten die baat hadden bij behandeling, geen recht gedaan aan al die psychiaters, psychologen en psychotherapeuten die hun bijdrage aan die behandeling hebben geleverd.

Mensen die wel behandeling gezocht hebben konden beter flink en volwassen zijn, zo werd in het verhaal gesteld. Maar flink of volwassen zijn helpt niet tegen een gebroken been, en ook niet tegen een vitale depressie of een psychose, niet tegen posttraumatische klachten, en niet tegen talloze andere psychische ziekten of problemen waarin mensen verstrikt raakten. Wat wel helpt, zijn pillen en allerlei soorten therapie. Wat niet helpt is een dergelijk artikel. Het suggestief en negatief wegzetten van talloze hulpverleners helpt van de wal in de sloot.

Bij psy’s, bij dominees, bij ict-ers, overal komen misstanden voor. Maar wie van het kind houdt, spoelt alleen het badwater weg.