Schrijven en dichten maakt gezond

Schrijven en dichten maakt gezond. Dat is goed nieuws in een week waarin talloze mensen zich inspannen om bij surprises en cadeaus gedichten te schrijven. De jaarlijks verplichte schrijf en rijmronde luidt de eerste donkere dagen van december in. In de natte nadagen van de herfst is bij velen de weerstand verminderd. De griep grijpt zijn slachtoffers bij hun keel en natte neus. Ook bij Sinterklaas en zijn Pieten waart een virus rond waar nog geen vaccin voor bestaat, de notenkolder. In deze tijd van dreigende algehele malaise waar het onze gezondheid betreft kunnen we elke steun goed gebruiken. Ongetwijfeld hebben ouders en kinderen, de bekende risicogroepen, inmiddels hun toevlucht genomen tot het innemen van een dagelijkse extra dosis speculaaskruiden. Met name de speculaasstof in bolletjesverpakking vindt gretig aftrek, zo is gebleken uit een niet representatieve steekproef onder vrienden en collega’s. Maar er is ook een ander geneesmiddel tegen verlies van weerstand: schrijven.

In een recente publicatie tonen Engelse onderzoekers aan dat het schrijven van gedichten de lichamelijke gezondheid versterkt. In hun onderzoek stelden ze twee groepen samen. De ene groep werd gevraagd om drie gedichten te schrijven, een over hun fijnste herinnering, een over de naarste ervaring en een gedicht waarin ze de kamer beschreven waar ze op dat moment zaten. De andere groep kreeg de opdracht om een tijdschrift te lezen. Vooraf, na elk gedicht en na het lezen van het tijdschrift, werd het immunoglobuline-A gehalte in het speeksel bepaald. Immunoglobulinen maken deel uit van het immuunsysteem, wat bescherming biedt tegen bacteriën en virussen. Wat bleek nu? Na het schrijven van een gedicht over een emotionele ervaring, positief of negatief, was dit immunoglobuline verhoogd, bij het neutrale gedicht en het lezen van een tijdschrift werd dit effect niet gemeten. Geconcludeerd werd dat het schrijven over emoties het afweersysteem versterkt en zo een betere bescherming biedt tegen stress.

In de zomerperiode kennen kranten de komkommernieuwtjes. Is dit nu een pepernootbericht wat niet al te serieus moet worden genomen? Absoluut niet. De laatste decennia werd meer dan eens in onderzoek aangetoond dat het schrijven over emotioneel beladen thema’s het psychische functioneren verbetert. In het verlengde hiervan werd in een onderzoek bij mensen met nierkanker vastgesteld dat de groep die als opdracht kreeg te schrijven over hun ziekte beter ging slapen en overdag minder moe was. In de groep die gevraagd werd over iets anders te schrijven trad geen verbetering op in het slaapgedrag. Het schrijven leidde tot afname van stress en had zo een gunstige invloed op de slaap.

Heeft schrijven effect op longfuncties? In een onderzoek bij astmapatiënten werd hen gevraagd gedurende 20 minuten op drie opeenvolgende dagen te schrijven, de ene groep over de meest ingrijpende gebeurtenis uit hun leven, de andere groep over hun plannen voor die dag. Met behulp van spirometrie werd het longvolume bepaald. Het schrijven over traumatische ervaringen verbeterde de longfunctie beduidend, zelfs bij meting na vier maanden. Bij de anderen trad geen verbetering op.

Veel onderzoek wordt verricht bij mensen met klachten. Er is echter ook een studie bij gezonde proefpersonen, waarin hen eveneens werd gevraagd om drie maal 20 minuten te schrijven. Een week later werd bij alle personen een klein wondje aangebracht op de bovenarm. Dit wondje genas sneller bij hen die over hun gevoelens hadden geschreven dan bij de controlegroep, die over iets neutraals geschreven hadden.

Schrijven lijkt bij alles te helpen. Mensen kunnen rustiger worden, beter slapen, wondjes genezen sneller. Al met al lijkt bewezen dat schrijven goed is voor de gezondheid. Veel van dit onderzoek maakt deel uit van de psychoneuroimmunoendocrinologie (mooi scrabble woord), de wetenschap die zich bezighoudt met de relatie tussen de psyche, de hersenen, het immuunsysteem en de hormonen. Vermindering van stress door te schrijven is een van de manieren om invloed uit te oefenen op ons functioneren.

Moet iedereen nu massaal naar de pen grijpen als het wapen in de strijd tegen afnemende weerstand, worden hulpverleners overbodig? Zeker niet. Schrijven kan een goede aanvulling zijn op andere behandelingen door dokters, psychologen en andere hulpverleners. Bij zeer ernstige trauma’s kan schrijven zonder professionele coaching averechts werken en tot een herhaling van het trauma leiden. Maar in het algemeen kan het ordenen van gedachten en het uiten van gevoelens op papier wel een gunstige invloed hebben. Natuurlijk kan ook de computer gebruikt worden in plaats van een pen.

Zoals gezegd, het schrijven van gedichten versterkt de afweer. Dat geldt echter alleen voor die brouwsels die gaan over positieve ervaringen of waarin nare gebeurtenissen worden verwoord. Gedichten met neutrale inhoud versterken het afweersysteem niet. Dit jaar wordt een bijzondere Sinterklaasviering, omdat er een onderzoek aan is verbonden. Iedereen die 5 december viert met gedichten doet aan dit onderzoek mee. Het effect is voor iedereen te meten. Als volgende week een massale griepgolf ontstaat of de helft van de mensen in Friesland de pepernotenkolder in hun maag naar boven voelt komen, weten we dat er weer bar veel saaie, neutrale gedichten zijn geschreven.