Vandaag in het bakje: feedback

Terwijl ik aan tafel enigszins vermoeid voor mij uit staar, zit rechts naast me Bas te praten over ik weet niet precies wat. Ineens hoor ik hem zeggen: je moet me aankijken als ik tegen je praat!

Deze heldere feedback kwam goed aan. Op de school van Bas had die dag het bakje weer op tafel gestaan. In dat bakje zitten kaarten waarop sociale thema’s staan geschreven. Enkele voorbeelden van thema’s die aan de hand van zo’n kaart klassikaal worden besproken zijn sfeer, opruimen of pesten.

Aan de andere kant van mij zat nichtje Mirte, vier jaar oud. Ook op haar school wordt aandacht gegeven aan sociale thema’s. Zij had geleerd om complimenten te maken, zei ze. Kun je een voorbeeld geven, vroeg ik, terwijl ik haar aankeek. Oom Martin, ik vind dat u lekker eten hebt gemaakt. En of ze het geleerd had!

Mensen hebben eten en drinken nodig om te bestaan, waardering en zelfwaardering om te leven. De behoefte aan waardering voor wie je bent of wat je doet is niemand vreemd. Wie geen waardering krijgt zoekt zelf naar een oplossing. Dat kan door bevestiging te vragen. Vind je dat ik het goed gedaan heb?

Wie dit vaak doet, vervalt in afhankelijk en claimend gedrag, wat averechts werkt en kritiek en irritatie in plaats van waardering uitlokt. Ook kunnen depressieve gevoelens opkomen als iemand er niet in slaagt waardering te ervaren, en zelfwaardering verdrongen wordt door het gevoel overtollig te zijn.

Het lijkt eenvoudig. Laten wij, partners, vrienden en collega’s, elkaar waarderen en dit hardop uitspreken. Als we weten hoe waardevol een compliment is, lijkt het logisch dat we samen zorgen voor veel complimenten. De praktijk is anders. We klagen vaker over gebrek aan waardering dan dat we genieten van overdaad op dit terrein.

Hoe kan dat? Zijn we te kritisch, uiten we liever negatief commentaar dan waardering? Dat zal regelmatig het geval zijn. Maar is het niet vaker zo dat de ander geen waardering èn geen kritiek krijgt, dat we de ander in het geheel niet laten weten wat we van zijn of haar gedrag vinden?

Directe feedback geven aan de partner of  collega, het gebeurt vaak niet. Soms beleven we iets negatief, soms positief, maar we zeggen het niet. Of tegen anderen. Roddelen is wat dit betreft volksziekte nummer één. Of we zeggen het uiteindelijk wel, maar hebben inmiddels zoveel opgekropt dat het een verwijtende ontlading wordt, in te algemene termen: jij luistert ook nooit naar ons. Of: Jij hebt altijd alleen maar oog voor je eigen leuke dingen.

Anderen kunnen ons raken door wat ze zeggen of doen. Het een vinden we prettig, het ander onplezierig. Lang niet altijd zijn mensen zich bewust van deze uitwerking van hun gedrag. Hoe iets bij ons over komt, weet de ander niet, of hij moet er naar vragen. Je kunt ook zelf het initiatief nemen en de ander jouw beleving voorleggen. Dat is, heel in het kort, feedback. Tegen de ander zeggen hoe iets bij jou over kwam.

Feedback geven, hoe doe je dat? Enkele vuistregels kunnen helpen. Realiseer je dat feedback essentieel is voor werkelijk contact. Laat de ander niet in de steek door hem of haar jouw feedback te onthouden.

Vanzelfsprekend geef je de feedback aan de juiste persoon, ga niet met anderen over iemand klagen. Het is jouw ervaring, praat niet voor anderen, die kunnen zelf hun feedback geven. Probeer concreet aan te geven waarop je reageert, en wat dat gedrag van de ander bij jouw op riep.

Om dit te bereiken is het handig om de feedback te geven op het juiste moment. Dat kan soms op het moment zelf. Als dat niet kan, zoek dan een moment kort daarna. Anders weet de ander niet meer waarover het gaat, of heb je al zoveel irritaties verzameld dat je het risico loopt onduidelijk en algemeen te worden. Vraag zonodig verduidelijking.

Feedback verbetert het contact. Want door te zeggen hoe je het gedrag van de ander ervaart maak je contact, echt contact. Tijdige feedback voorkomt verstoorde contacten en verdiept oppervlakkige contacten.

En feedback valt te leren. Leren is bovenal oefenen, doen. Bouw ervaring op in het regelmatig uiten van je ervaringen, negatief  én positief. Er zijn mensen die goed weten wie hen vandaag kwetste maar het niet zeiden. Er zijn mensen die deze dag blij waren met anderen maar het ook niet lieten merken. Zullen we het die ander morgen gaan zeggen?