Zou u het niet proberen ?

Laatst kwam onze zoon thuis uit school en vroeg: Pap, ken je die mop van de mummie? Nee, antwoordde ik, waarop hij meelevend zei: ingewikkeld, hé. Ook therapie kan ingewikkeld zijn en problemen complex. Gebeurtenissen, zoals de dood van een geliefd iemand, grijpen diep in en hebben een immense invloed op het leven van de nabestaanden. In een door Holmes en Rahe opgestelde ranglijst van ingrijpende gebeurtenissen staat het overlijden van de levenspartner bovenaan, op de voet gevolgd door scheiding.

Op de 10e  plaats staat met pensioen gaan, op de 23e  plaats het uit huis gaan van kinderen, op de 30e plaats ruzie met de baas, en bijna onderaan staat vakantie. Met de zomervakanties vlak voor de boeg is deze lage notering geruststellend. Het moet te doen zijn.

Het is duidelijk dat de lijst niet simpel individueel toepasbaar is, omdat de verschillende situaties tamelijk abstract zijn beschreven. De ene scheiding is de andere niet. Of een gebeurtenis van invloed is wordt ook bepaald door persoonskenmerken of ervaren sociale steun. Maar hoe dan ook, problemen vragen om aanpassing en soms wordt daarbij de hulp van de GGZ gevraagd. In overleg met de cliënt stelt een hulpverlener vast welke behandeling het beste past bij de klachten.

Vaak wordt het principe van ‘stepped care’ gevolgd, wat wil zeggen dat wanneer een beperkte behandeling volstaat dit in eerste instantie de voorkeur geniet. Anders gezegd, problemen moeten niet nodeloos ingewikkeld gemaakt worden. Wie als klacht heeft dat hij snel gespannen is in het contact met mensen zal niet als eerste behandeloptie een opname in een gespecialiseerde kliniek voorgelegd krijgen. Een sociale vaardigheidstraining ligt meer voor de hand.

Een overzichtelijk verhaal. Maar soms heeft iemand liever een ingewikkelde behandeling voor een eenvoudig probleem. En dat is minder raar dan het lijkt. In een intakegesprek vertelde een vrouw met depressieve klachten dat ze bijna geen leuke dingen meer deed, zoals vroeger. Haar leven van nu was ingeperkt tot dingen die ze moest doen: werk, huishouden, zorg voor kinderen. ’s Avonds was ze bekaf. Aan zichzelf en de dingen die zij leuk vond kwam ze niet toe.

De hulpverlener legde uit dat de balans in haar leven tussen inspanning en ontspanning verstoord leek en stelde haar voor om hier verandering in aan te brengen. Maar dit was haar te simpel, ze had het zelf kunnen bedenken. Nee, deze klachten had ze al jaren, die zouden heus niet verdwijnen door meer tijd voor zichzelf in haar schema in te ruimen. Alsof  mensen zo programmeerbaar zijn, wat tijd voor jezelf, en hup, weg klacht.

Dit was typisch een behandeling uit een boekje en hield geen enkele rekening met haar unieke situatie. Als het zo eenvoudig op te lossen was had ze dat allang zelf gedaan. Boos en teleurgesteld brak ze het contact af en zette haar leven op dezelfde voet voort.

Dat dit probleem zo oud is als de bijbel blijkt uit het volgende verhaal. Al jarenlang leed de generaal aan een huidziekte, zonder dat het reguliere circuit hem adequate hulp kon bieden. Nu reisde hij op aanraden van een van de medewerkers van de huishoudelijke staf naar Israël om daar een beroemde genezer te bezoeken.

Toen hij zich meldde bij het praktijkadres kreeg hij niet de speciale ontvangst waarop hij had gerekend, maar werd hem door een assistent een recept verstrekt: goed wassen in de rivier de Jordaan (7x). Hij knapte uit zijn vel van boosheid. Zo belachelijk eenvoudig kon de behandeling niet zijn! Hij had de huidziekte al jaren, daar zou een beetje water heus geen verandering in brengen. Hij wist bovendien nog wel betere plekken voor een geneeskrachtig bad. Boos en teleurgesteld ging hij terug naar huis, om zijn leven op dezelfde voet voort te zetten.

Er zijn problemen in het leven, die maar niet veranderen. Dat is niet altijd erg. Kleine onvolkomenheden maken iemand menselijk en sommige problemen zijn aantrekkelijk om over te vertellen in de kroeg. Maar problemen kunnen ook stress geven en stiekem wensen we dan dat ze er niet zouden zijn. Soms weten we best wel wat wij eraan zouden kunnen doen, maar komen er niet toe het aan te pakken. Het zijn gemummificeerde problemen geworden: we staan erbij en kijken ernaar. Het ingewikkelde is dat zulke problemen zich niet vanzelf oplossen.

De depressieve vrouw en de militair wezen de behandelvoorstellen af. Maar de hoge officier, op weg naar huis, hield toch stil bij de rivier de Jordaan, ging volgens recept zeven keer kopje onder en bleek van zijn huidziekte genezen.

Wat had de militair van gedachten doen veranderen? Hoe kunnen de depressieve vrouw en anderen gemotiveerd worden om een behandeling te starten of een verandering in gang te zetten? Het was de indringende vraag van een van de mensen uit het reisgezelschap die de officier motiveerde in actie te komen. Deze man had gevraagd: heer, als u iets moeilijks was gevraagd, had u het dan gedaan? Waarom zou u het niet doen, nu het een relatief eenvoudige behandeling is? Zou u het niet proberen?